Binnenkort loontransparantie voor alle medewerkers in Europa

Het principe van gelijk loon voor gelijk werk is al lang verankerd in zowel de Europese als de Belgische wetgeving en is een hoeksteen van de gelijke behandeling van vrouwen en mannen. Maar in de praktijk is de loonkloof nog steeds een realiteit (1).

De loonkloof tussen mannen en vrouwen bedroeg ook in 2020 gemiddeld ongeveer 13 % in de EU (2). Deze loonongelijkheid heeft een langetermijneffect op de levenskwaliteit van vrouwen, hun risico om in armoede te vervallen en de hoogte van hun pensioenen, die volgens gegevens van 2018 in de EU gemiddeld 30 % lager liggen (3).

In vergelijking met andere Europese landen doet België het goed, met een loonkloof in termen van bruto uurloon van 5,0 % in ons land volgens de laatste gegevens (2022) (4). Mais tout n’est pas rose pour autant! In een rapport van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen uit 2021 wordt de loonkloof per uur eerder geschat op 9,2 % in het nadeel van vrouwen. Deze kloof stijgt tot 23,1 % als rekening wordt gehouden met jaarsalarissen, omdat de ongelijke verdeling van werkuren dan wordt meegenomen in de berekening (5).

 

Deze kloof is gedeeltelijk te verklaren door een lagere jaarlijkse werkvolume voor vrouwen, die vaak deeltijds werken of minder aanwezig zijn op de arbeidsmarkt, vooral omdat ze meer gezinstaken op zich nemen dan hun mannelijke collega's. Ze werken ook vaak in slechter betaalde sectoren. Maar volgens het onderzoek uit 2021 van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen heeft 51 % van de loonkloof geen rationele verklaring en is dit uitsluitend te wijten aan genderdiscriminatie.

Hoewel de loonkloof gemakkelijk te meten is, is echte loondiscriminatie vaak verborgen. Er worden bijvoorbeeld verschillende namen gebruikt voor gelijkaardige jobs van mannen en vrouwen. En er worden verschillende loonschalen aan gekoppeld. Weinig werknemers weten precies wat hun collega's verdienen. Hierdoor blijven zelfs de meest opvallende verschillen onopgemerkt (6).

 

De Europese richtlijn in het kort

Om werknemers te helpen hun rechten op het gebied van gelijke beloning af te dwingen, heeft de Europese Unie in mei 2023 een richtlijn aangenomen over loontransparantie. Ze moet tegen juni 2026 omgezet zijn in Belgisch recht.

Ze verplicht werkgevers informatie over lonen te delen, en maatregelen te nemen als de loonkloof tussen vrouwen en mannen meer dan 5 % bedraagt.

De richtlijn bevat ook bepalingen over compensatie voor slachtoffers van loondiscriminatie en sancties, waaronder boetes, voor werkgevers die de regels overtreden (7).

 

Wat zijn de verwachte effecten van deze nieuwe regelgeving?

Loontransparantie moet werknemers in staat stellen discriminatie tussen mannen en vrouwen op te sporen en aan te vechten. Bovendien zal de bewijslast niet langer bij de werknemer liggen, maar bij de werkgever, die moet bewijzen dat hij de wetgeving niet heeft overtreden.

Aangezien loondiscriminatie op het vlak van geslacht vaak onbewust gebeurt, kan loontransparantie ook bijdragen aan de sensibilisering van werkgevers over het probleem en hen helpen genderdiscriminatie op te sporen die niet door objectieve criteria kan worden verklaard en vaak onbedoeld is (8).

 

Hoe zit het met het gewest?

In het Brussels Gewest, zoals in alle overheidsdiensten, zijn de lonen vastgelegd in precieze en transparante loonschalen. Deze worden berekend op basis van diploma, rang en anciënniteit, en niet op basis van geslacht of enig ander discriminerend criterium. De loonschalen van het Brussels openbaar ambt zijn vrij beschikbaar op de pagina Wedde van de website talent.brussels.

Het openbaar ambt blijft echter een uitzondering, en hoewel de eisen voor gelijke beloning voor mannen en vrouwen algemeen worden aanvaard, blijft de toepassing ervan in de praktijk moeilijk.

Daarom is de aanstaande inwerkingtreding van deze regelgeving een sterk signaal aan alle werkgevers en een nieuwe stap in de richting van echte loongelijkheid tussen mannen en vrouwen, wat talent.brussels alleen maar kan toejuichen.

 

Bronnen: